সাম্প্রতিক শিক্ষা ব্যৱস্থা আৰু নৱ প্রজন্ম

এই যুৱপ্রজন্মৰ মন-মানসিকতাক যদি যোগাত্মক দৃষ্টিভঙ্গীৰে আগবঢ়াই লৈ যাব নোৱাৰি, তেনেহ’লে দেশ এখনৰ ভৱি‍ষ্যৎ অন্ধকাৰ বুলিয়ে ক’ব লাগিব। এই যুৱচামৰ মন-মানসিকতাক যোগাত্মক কৰি গঢ়ি তুলিবলৈ হ’লে আমাৰ শিক্ষা ব্যৱস্থাটোও অধিক উন্নত মানদণ্ডৰ হ’ব লাগিব। যুৱপ্রজন্মক সামাজিকভাৱে‍ দায়বদ্ধ কৰি তুলিবলৈ হ’লে শিক্ষা ব্যৱস্থাটোৰো আমোল পৰিৱর্তন কৰিব লাগিব, কিয়নো কেৱল পাঠ্যপুথিকেন্দ্রিক শিক্ষাৰে আধুনিক তথা সামাজিকভাৱে‍ দায়বদ্ধতাৰ শিক্ষা দিয়াটো কেতিয়াও সম্ভৱ নহয়।

      শিক্ষা হৈছে এটা জাতি তথা দেশৰ মেৰুদণ্ডস্বৰূপ। এখন সমাজ তথা দেশ এখনক সুস্থ-সবল কৰি তুলি আগবঢ়াই নিবলৈ হ’লে সেই দেশ তথা সমাজৰ প্রতিজন ব্যক্তিয়ে উপযুক্ত শিক্ষাৰে শিক্ষিত হ’বই লাগিব। সমাজখন তথা দেশখনৰ সকলো ব্যক্তিয়ে যাতে তেনে এক প্রগতিশীল আৰু মানৱীয় মূল্যবোধৰ শিক্ষা লাভ কৰিব পাৰে, তাৰ ব্যৱস্থা সংশ্লিষ্ট সমাজ তথা দেশখনে ল’বই লাগিব। এনে শিক্ষাৰ জৰিয়তে সমাজ তথা দেশৰ যুৱপ্রজন্মক আগুৱাই লৈ যাব লাগিব । কিয়নো যুৱপ্রজন্মৰ ওপৰতেই এখন দেশৰ ভৱি‍ষ্যৎ নির্ভৰ কৰে। গতিকে

এই যুৱপ্রজন্মৰ মন-মানসিকতাক যদি যোগাত্মক দৃষ্টিভঙ্গীৰে আগবঢ়াই লৈ যাব নোৱাৰি, তেনেহ’লে দেশ এখনৰ ভৱি‍ষ্যৎ অন্ধকাৰ বুলিয়ে ক’ব লাগিব। এই যুৱচামৰ মন-মানসিকতাক যোগাত্মক কৰি গঢ়ি তুলিবলৈ হ’লে আমাৰ শিক্ষা ব্যৱস্থাটোও অধিক উন্নত মানদণ্ডৰ হ’ব লাগিব। যুৱপ্রজন্মক সামাজিকভাৱে‍ দায়বদ্ধ কৰি তুলিবলৈ হ’লে শিক্ষা ব্যৱস্থাটোৰো আমোল পৰিৱর্তন কৰিব লাগিব, কিয়নো কেৱল পাঠ্যপুথিকেন্দ্রিক শিক্ষাৰে আধুনিক তথা সামাজিকভাৱে‍ দায়বদ্ধতাৰ শিক্ষা দিয়াটো কেতিয়াও সম্ভৱ নহয়। শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ এনে কিছুমান কেৰোণৰ বাবেই যুৱ তথা নৱপ্রজন্ম বিপথে পৰিচালিত হোৱা দেখা গৈছে। যুৱপ্রজন্মৰ মাজত ভয়াৱহভাৱে‍ দেখা দিছে অপৰাধ প্রৱণতাৰ লগতে নৈতিক অধঃপতনে। আজিৰ পৰা কিছুবছৰ আগলৈকে শিক্ষা ব্যৱস্থাত অন্তর্ভুক্ত আছিল নৈতিক আৰু চাৰিত্রিক শিক্ষা। গুৰু-শিষ্যৰ মাজতো আছিল এক মধুৰ সম্পর্ক। শিক্ষক- শিক্ষয়িত্রীসকলো আছিল নৈতিক আৰু চাৰিত্রিক দিশত একো একোজন আদর্শৱান ব্যক্তি। ছাত্র-ছাত্রীসকলৰ মনত শিক্ষগুৰুৰ কথা আৰু কামে বাৰুকৈয়ে সাঁচ বহুৱাইছিল। যাৰ ফলত ছাত্র-ছাত্রীয়েও একো একোগৰাকী আদর্শৱান নাগৰিক হিচাপে নিজকে গঢ়ি তোলাত অনুপ্রাণিত হৈছিল। বিশেষকৈ প্রাথমিক স্তৰৰ শিক্ষাগুৰুসকলৰ যি মৰমমিশ্ৰ‍িত ডাবি‍-ধম্‌কী আৰু চেকনিৰ কোব আছিল, সেইবোৰেই একো একোগৰাকী শিক্ষার্থীৰ জীৱনৰ দিক-প্ৰদৰ্শক স্বৰূপ আছিল। কিন্তু অতি দুখ আৰু পৰিতাপৰ বিষয় এয়ে যে বর্তমান সময়ৰ শিক্ষা ব্যৱস্থাত ইয়াৰ ওলোটা ছবি এখনহে প্রতিফলিত হোৱা দেখা যায়। একেবাৰে কম সংখ্যক শিক্ষক-শিক্ষয়িত্রীৰ বাহিৰে অধিকাংশই শিক্ষকতা বৃত্তিটোক সম্পূর্ণৰূপে পেছা হিচাপেহে গণ্য কৰি আহিছে। কেতিয়াবা এনেকুৱা লাগে যেন কেৱল উর্ধ্বতন কর্তৃপক্ষৰ ৰোষত পৰাৰ ভয়তহে নিজৰ কৰিবলগীয়া কামবোৰ কৰি গৈছে ! য’ত নাই কোনো আন্তৰিকতা, নাই কোনো কর্তব্যৰ প্রতি দায়বদ্ধতা। অৱশ্যে ইয়াৰ বাবে কেৱল শিক্ষকসকলেই যে দায়ী, তেনে নহয়। ইয়াৰ বাবে অধিক পৰিমাণে দায়ী চৰকাৰৰ সোপাঢিলা শিক্ষানীতি আৰু বিভাগীয় আমোলা-বিষয়াৰ দায়বদ্ধতাৰ অভাৱ। ইয়াৰ উপৰিও ৰাজহুৱা খণ্ডৰ বিদ্যালয়ৰ ছাত্র-ছাত্রীৰ অভিভাৱকসকলৰ উদাসীনতাও আন এক কাৰণ বুলি ধৰিব পাৰি। যিসময়ত ব্যক্তিগত খণ্ডৰ বিদ্যালয়ৰ ছাত্র-ছাত্রীৰ অভিভাৱক-অভিভাৱি‍কাসকলে নিজৰ সন্তানটিক বিদ্যালয়ত নামভর্তি কৰি দিয়াৰ পিছৰ পৰাই ওতপ্রোতভাৱে‍ লাগি থাকে, তেনে সময়ত কিন্তু চৰকাৰী বিদ্যালয়সমূহৰ অভিভাৱকসকলে‍ সম্পূৰ্ণ বিপৰীত ভূমিকা পালন কৰা দেখা যায়। যাৰ ফলত শিক্ষক-শিক্ষয়িত্রীসকলেও সুচাৰুৰূপে নিজৰ দায়িত্ব পালনৰ প্রতি পৃষ্ঠ প্রদর্শন কৰিবলৈও কুণ্ঠাবোধ নকৰে ; যাৰ ফল স্বৰূপেই আজি ৰাজহুৱা বিদ্যালয়সমূহৰ ছাত্র-ছাত্রীসকলে উপযুক্ত শিক্ষা লাভৰ পৰা একপ্রকাৰে‍ বঞ্চিত হৈ আহিছে। মানৱ-সম্পদ গঢ়াৰ নামত এই ধৰণৰ অনুষ্ঠানবোৰত কেৱল ভেকোভাওনাহে চলে বুলি ক’লেও বেছি কোৱা নহয়। সর্বশিক্ষা অভিযানৰ জৰিয়তে ৬ ৰ পৰা ১৪ বছৰলৈ সকলো লৰা-ছোৱালীৰে বিনামূলীয়া শিক্ষা বাধ্যতামূলক কৰা হৈছে। কিন্তু বিনামূলীয়া শিক্ষা প্রদানৰ নামত বিদ্যালয়বোৰত কিধৰণৰ শিক্ষাদান প্রক্রিয়া চলিছে তালৈ কিন্তু কোনো ভ্রূক্ষেপ নাই বিভাগীয় কর্তৃপক্ষৰ লগতে সচেতন মহলৰো। আজি এনে পর্যায় পাইছেগৈ, যে অষ্টম শ্রেণী উত্তীর্ণ এজন ছাত্র বা এজনী ছাত্রীয়ে নিজৰ নামটোকে শুদ্ধকৈ লিখিব নোৱাৰে। নিজৰ মাতৃভাষাৰ পাঠ্যপুথিখনো ভালদৰে পঢ়িব নোৱাৰে অধিকাংশ বিদ্যালয়ৰ ছাত্র-ছাত্রীয়ে। এনে এশ এবুৰি সমস্যাৰে জর্জৰিত প্রাথমিক আৰু মাধ্যমিক স্তৰৰ শিক্ষা ব্যৱস্থাই আজি ব্যক্তিগত খণ্ডৰ শিক্ষানুষ্ঠানৰ পৰা প্ৰৱল প্রত্যাহ্বানৰ সম্মুখীন হ’বলগীয়া হৈছে। সাম্প্রতিক সময়ৰ শিক্ষা-ব্যৱস্থাত এনে কিছুমান কেৰোণৰ বাবেই আজি নৱপ্রজন্ম তথা যুৱসমাজ ক্রমান্বয়ে অধঃপতিত হ’বলৈ ধৰিছে। নৈতিক আৰু চাৰিত্রিকভাৱে‍ ছাত্র-ছাত্রীক গঢ় দিয়াৰ পৰিৱর্তে কেৱল পুথিকেন্দ্রিক শিক্ষাৰ মাজতে আৱদ্ধ কৰি ৰখা হৈছে। নৈতিক আৰু চাৰিত্রিকভাৱে‍ শিক্ষিত নোহোৱা বাবেই বর্তমান সময়ত যুৱপ্রজন্মই দ্রুতগতিত বিভিন্ন অসামাজিক কাম-কাজৰ লগত জড়িত হ’বলৈ ধৰিছে। বর্তমানৰ এই উঠি অহা যুৱচামৰ নৈতিক আৰু চাৰিত্রিক স্খলনে সমগ্র জাতিটোৰ বাবেই এক অশনি সংকেত কঢ়িয়াই আনিছে। যুৱসমাজৰ মাজত গঢ়ি উঠা অপৰাধ প্রৱণতা, মাদক দ্রব্যৰ প্রতি আসক্তি, যৌন উশৃংখলতা আদি সমস্যা ভয়াৱহভাৱে‍ বৃদ্ধি পাবলৈ ধৰিছে। সহজে ধন ঘটাৰ মানসিকতাও বৰকৈ শিপাবলৈ‍ ধৰিছে ইহঁতৰ মাজত। ইয়াৰ উপৰিও ভূতৰ ওপৰত দানহ পৰাদি পাশ্চাত্য অপসংস্কৃতিয়েও সহজতে আধিপত্য বিস্তাৰ কৰিবলৈ‍ ধৰিছে যুৱক-যুৱতীসকলৰ মাজত। এই পাশ্চাত্য অপসংস্কৃতিৰ ধামখুমীয়াত আজি নিজস্বতাকো পাহৰি যোৱাৰ উপক্রম হৈছে এইসকলৰ। শালীনতা, ভদ্রতা, নম্রতা, সামাজিক তথা সাংস্কৃতিক মূল্যবোধ আদি শব্দবোৰ যেন ক্রমাৎ নোহোৱা হ’বলৈ ধৰিছে এই যুৱপ্রজন্মৰ অভিধানৰ পৰা। গতিকে এই যুৱচাম তথা নৱপ্রজন্মক এই ধ্বংসমুখী তথা আত্মঘাতী কার্যকলাপৰ পৰা বিৰত ৰাখিবলৈ হ’লে সমাজৰ সকলো ব্যক্তি সচেতন হ’বই লাগিব।নৈতিক আৰু চাৰিত্রিকভাৱে‍ শিক্ষিত কৰিবলৈ প্রচলিত শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ পৰিৱর্তন কৰি হ’লেও সেয়া বাস্তৱায়িত কৰিব লাগিব। শিক্ষক, অভিভাৱক আৰু সমাজৰ সচেতন নাগৰিকসকলে দায়িত্বশীল ভূমিকা পালন কৰিব লাগিব। অন্যথা বিপদ অনিবার্য ; কিয়নো আমি এটা কথা মনত ৰখা ভাল যে যুৱশক্তিৰ ওপৰতে সমাজখনৰ লগতে দেশৰ ভৱি‍ষ্যৎ নির্ভৰশীল। গতিকে আহক আমি সকলোৱে‍ ঐক্যবদ্ধভাৱে‍ এখন সুস্থ সমাজৰ লগতে এখন শক্তিশালী দেশ গঢ়াত আত্মনিয়োগ কৰোঁ।

                                                                       

                **************************************************    

     জেহিদুল ইছলাম মিৰ্ধা
দীননাথ ছোৱালী উচ্চ মাধ্যমিক বিদ্যালয়

SHARE THIS